تنها تعداد اندكي از انواع سرطان ميتواند ارثي باشد كه سرطانهاي شايعي نيستند. اما به نظر ميرسد كه در بعضي از خانوادهها امكان بروز يك نوع سرطان بيش از معمول ميباشد، مانند سرطان پستان، تخمدان، روده و ملانوم بدخيم و ممكن است مبتلا شدن در بعضي از افراد خانواده به صورت تصادفي اتفاق بيفتد. اما در بقيه موارد نحوه زندگي مانند عادات غذايي و يا بعضي فاكتورهاي ژنتيكي در احتمال ابتلا دخالت دارند ولي اين بدين معنا نيست كه سرطان ارثي است.
آيا بيمار سرطاني هميشه محكوم به مرگ است؟
هر سال بيش از پيش مردم مبتلا به سرطان درمان ميشوند. سرطانهايي كه در گذشته كشنده بودند. غالباً در حال حاضر به طور كامل درمان پذيرند. افراد زيادي امروزه بعد از درمان سرطانهايي كه بيست سال پيش غيرقابل درمان بودند زنده ماندهاند. فعاليتهاي شما ميتواند در دو سطح انجام گيرد:
1ـ كاهش خطر ابتلا به سرطان.
2ـ يافتن سرطانها در مرحله ابتدايي و درمان آنها.
بيماري سرطان لزوماً به معني مرگ نيست. ترس يك واكنش طبيعي است اما با درمان مناسب بيشتر مردم از سرطان نجات مييابند. باعث خوشحالي است كه بعد از درمان سرطان زندگي بيماران به صورت عادي برميگردد.
آيا سرطان ميتواند بوسيله ضربات يا تصادف ايجاد شود؟
گاهي اوقات يك ضربه شما را به وجود يك توده زيرپوستي كه قبلاً وجود داشته آگاه ميكند مانند تودهاي در پستان اما اين به اين معني نيست كه آن ضربه اين بيماري را ايجاد كرده باشد.
آيا سرطان مسري است؟
سرطان به هيچ وجه در ارتباطات معمول روزانه مسري نيست. شما با دستدادن و يا در آغوش گرفتن يك فرد مبتلا، به اين بيماري دچار نميشويد از بيمار سرطاني دوري نكنيد. سرطان مانند سرماخوردگي نيست.
آيا استرس ميتواند شروع كننده سرطان باشد؟
تنها تعداد اندكي از انواع سرطان ميتواند ارثي باشد كه سرطانهاي شايعي نيستند. اما به نظر ميرسد كه در بعضي از خانوادهها امكان بروز يك نوع سرطان بيش از معمول ميباشد، مانند سرطان پستان، تخمدان، روده و ملانوم بدخيم و ممكن است مبتلا شدن در بعضي از افراد خانواده به صورت تصادفي اتفاق بيفتد. اما در بقيه موارد نحوه زندگي مانند عادات غذايي و يا بعضي فاكتورهاي ژنتيكي در احتمال ابتلا دخالت دارند ولي اين بدين معنا نيست كه سرطان ارثي است. تا چه اندازه ارث عامل مهمي در نوع خاصي از سرطان است؟ اگر اين موضوع شما و خانوادهتان را نگران ميكند بهترين كار اين است كه اگر هر تغييري در وضعيت شما تا دو هفته بهبود نيافت آن را با پزشك خانواده خود درميان بگذاريد.
چگونه خطر ابتلا را كم كنيم ؟
مهمترين راه قطع سيگار ميباشد و بهترين راه اين است كه هرگز سيگار كشيدن را شروع نكنيد. به محض قطع سيگار خطر پيشرفت سرطان متوقف ميشود مگر آنكه تومور قبل از آن پيشرفت كرده باشد.
در انگلستان يازده ميليون نفر (به طور متوسط روزانه هزار نفر) سيگار خود را كنار گذاشتهاند و در مدت 15 سال گذشته هرگز سيگار نكشيدند.
وقتي كه سيگار را قطع ميكنيم چه ميشود؟
* وقتي كه از سيگار دست برداريد بعد از چند روز احساس ميكنيد حس بويايي و چشايي شما بهبود يافته است.
* بعد از چند هفته ريه شما تميزتر ميشود و ظرفيت ريه شما افزايش مييابد.
* بعد از يك سال خطر حمله قلبي در مقايسه با تداوم سيگـار كشيدن شما نصف ميشود.
* بعد از ده سال خطر ابتلا به سرطان ريه به نصف ميزان خود ميرسد (در مقايسه با ادامه دادن سيگار).
قطع سيگار به راحتي صورت ميگيرد
سه مرحله براي توقف سيگار كشيدن وجود دارد.
1ـ تصميم بگيريد كه ديگر سيگار نكشيد. ( آماده سازي براي قطع كشيدن سيگار)
2ـ سيگار كشيدن را متوقف كنيد. (قطع سيگار كشيدن)
3ـ بر تصميم خود برقرار بمانيد (پا بر جا ماندن بر قطع كشيدن سيگار)
معمولاً حدود سه ماه طول ميكشد تا اين كه خود را يك غيرسيگاري به حساب آوريد. به ندرت اشتياقي براي طولاني شدن اين مدت وجود دارد.
تصميم به ترك سيگار
مهم اين است كه شما بخواهيد سيگار را ترك كنيد. دلايل اين كار را به صورت ليستي بنويسيد و آن را براي چند ماه آينده نگهداريد.
به فوايد كار فكر كنيد و ارزشهاي اين كار را برشمريد، سرفه كمتر، لباسهاي تميزتر، تنفس بهتر ( براي شما و دوستان و خانواده تان)، پول بيشتر و خطر كمتر ابتلا به سرطان ( به محض ترك سيگار خطر ابتلا به سرطان افت ميكند).
زماني كه تصميم گرفتيد برنامه ريزي كنيد يك روز را براي شروع انتخاب كنيد. از خانواده و دوستان خود بخواهيد كه به شما كمك كنند. تصميم بگيريد كه در پايان روز اول يك جايزه براي خود درنظر بگيريد، اين كار را در پايان هفته اول و در پايان اولين ماه هم تكرار كنيد.
سيگار را قطع كنيد
هدف اين است كه امروز سيگار نكشيد اگر لازم داشتيد كه چيزي در دهان خود بگذاريد از آدامس بدون قند و يا چيزهاي سالمي كه چاق كننده نيستند استفاده كنيد.
اگر احتياج داريد چيزي در دستهاي خود نگه داريد از چيزهاي خرد و سبك مثل مداد، يك سكه و يا هر چيزي غير از سيگار كمك بگيريد.
پول سيگار را ذخيره كنيد. يك سيگاري در هر ماه به طور متوسط ميتواند بيش از 6500 تومان ذخيره كند.
در ترك سيگار مصمم بمانيد
يك روز را براي شروع در نظر بگيريد و هر روز به اراده خود تبريك بگوييد.
فكرهاي مثبت بكنيد. زمانهايي وجود دارد كه شما احساس خستگي ميكنيد و وسوسه ميشويد كه دوباره كشيدن سيگار را شروع كنيد. به دوستان و خانواده بگوييد در اين مواقع به شما كمك كنند. به خاطر آوريد چرا شما سيگار را ترك كرديد، به خود فرصت بدهيد، همه اين افكار مثبت اند پس از آنها غفلت نكنيد. اگر شما مصمم باشيد مشكلات دور خواهند شد.
مراقب باشيد. بعد از هفته اول خصوصآ اگر به راحتي طي شود ممكن است تشويقهاي اوليه تمام شود. اين يك مرحله بحراني است. از خود راضي نشويد. اجازه ندهيد وسوسه شويد.
درگير بازيها نشويد. يك جمله مورد علاقه اين است كه يك سيگار ضرري نخواهد داشت. گاهي يك سيگار آن اشتياق را دوباره برميانگيزد. اين بازيها كه اراده شما را ضعيف ميكنند بشناسيد و روي آنها خط بطلان بكشيد.
با مشاوره تماس بگيريد. شما ميتوانيد از مركز مشاوره كمك بگيريد. مركز تلفني كه براي سيگاريها ميباشد. اين مركز با توصيههاي خود به شما كمك ميكند كه سيگار را ترك كنيد و درمانهاي كمكي قابل دسترس را كه شامل آدامسهاي نيكوتين دار و چسبهاي نيكوتيني است و براي بعضي از افراد سيگاري مفيد ميباشد مورد استفاده قرار دهيد. در صورت نياز ميتوانيد با يك پزشك عمومي يا مركز بهداشتي تماس بگيريد.
اهداف شما براي ترك سيگار
* ميخواهم بدني سالم داشته باشم.
* نميخواهم بچه هايم سيگاري شوند.
* اين درست نيست افرادي كه با من كار يا زندگي ميكنند به خاطر دود سيگار از من دورشوند و يا از محل كار بيرون بروند.
* من ميتوانم پول بيشتري پس انداز كنم.
* به نظر ميرسد دود سيگار خانه را كثيف كرده و در لباس هايم نفوذ ميكند.
* من از ابتلا به سرطان وحشت دارم.
* سيگار كشيدن عملي ضد اجتماعي است.
* من نميخواهم معتاد شوم.
اگر دوباره شروع به سيگار كشيدن بكنم چه ميشود؟
اين پايان دنيا نيست. با ايجاد يك وقفه احساس گناه نكنيد و هر وقت آمادگي داريد دوباره شروع كنيد. اكثر سيگاريها چندين بار سعي ميكنند تا بالاخره موفق ميشوند. پيام ما اين است اگر در مرتبه اول موفق نشديد، دوباره و دوباره سعي كنيد.
سيگاري ناخواسته
سيگاري ناخواسته كسي است كه از دود سيگار شخص ديگري استنشاق ميكند. خيلي از افراد دچار اين مسئله ناخوشايند شدهاند كه ميتواند خطرناك هم باشد. تنها 15% از دود يك سيگار توسط شخص سيگاري فرو برده ميشود. بقيه در هواي اطراف پخش ميشود و مردم ديگر آن را تنفس ميكنند.
انجمن علمي سلامت و سيگار انگلستان تخمين زده سالانه حدود 300 نفر غيرسيگاري در اين كشور در نتيجه سرطان ريه ميميرند كه سيگاريهاي ناخواسته هستند. خطر سرطان ريه براي سيگاريهاي ناخواسته 50 تا 100 برابر بيش از خطر سرطان ريه به علت آزبستوز ( ماده شيميايي در صنعت پشم شيشه) ميباشد.
مؤسسه آموزش سلامتي تخمين زده است حدود 2/1 از بچهها در خانه سيگاريهاي ناخواستهاند. بنابراين سيگاريها بايد دود سيگار خود را از بقيه مردم دور نگهدارند چرا كه در سلامتي ديگران تأثير ميگذارند.
الكل
3% تمام سرطان مربوط به مصرف بيش از اندازه الكل است.
سالانه حدود 4300 مرگ ناشي از سرطان وابسته به الكل است.
واقعيتها
* حوادث نشان ميدهد كه علت سرطانهاي دهان و مري مصرف الكل بيش از ميزان تعيين شده روزانه ميباشد. (جدول صفحه مقابل را ببينيد.)
* افرادي كه مشروبات الكلي زيادي مينوشند و به طور مرتب سيگار ميكشند بيش از افرادي كه مشروبات الكلي را خيلي كم مصرف ميكنند و سيگار نميكشند در معرض سرطانهاي حلق هستند.
* مردمي كه روزانه مشروبات الكلي زيادي مصرف ميكنند در خطر ابتلا به سيروز كبدي هستند. سيروز كبدي هم در نهايت به سرطان كبد منجر ميشود.
* بعضي مطالعات احتمال ارتباطي بين مصرف الكل و سرطان پستان را نشانميدهند. زنان نبايد بيش از ميزان مصرف روزانه تعيين شده بنوشند.
چگونه از خطر خود بكاهيم؟
يك راه ساده براي اندازهگيري مصرف الكل شما وجود دارد. همه نوشيدنيها حجمي معادل الكل را پر ميكنند هر كدام را ميتوانيد يك واحد در نظر بگيريد.
* 2/1 پيمانه از آب جو معمولي يا شراب يا 4/1 پيمانه از آب جو قوي.
* يك ليوان كوچك شراب.
* cc25 الكل.
* 2/1 يك ليوان كوچك شراب سفيد.
مهم اين است كه مصرف الكل خود را با ميزان پيشنهادي روزانه براي زنان و مردان مقايسه كنيد. اگر شما يك مرد هستيد و بيش از 4 واحد الكل در روز مينوشيد سلامتي خود را در معرض خطر قرار ميدهيد و اگر شما زن هستيد مصرف بيش از 3 واحد الكل در روز سلامتي شما را تهديد ميكند. هر چه بيشتر بنوشيد سلامتي شما بيشتر تهديد ميشود. ميزان پيشنهادي روزانه براي مردان حداكثر بين 3 تا 4 واحد در روز و براي زنان حداكثر حدود 2 تا 3 واحد در روز ميباشد.
مردان در مقايسه با زنان تحمل بيشتري نسبت به الكل دارند چون جثه خانمها معمولاً كوچكتر است و آب كمتري دارند. بنابراين الكل در بدن زنها غلظت بيشتري پيدا ميكند و ديرتر از بدن دفع ميشود. اگر شما كمتر از ميزان پيشنهادي روزانه مصرف كنيد خطر ابتلا به سرطان براي شما به علت نوشيدن الكل كمتر ميشود. اگر هم بيش از مقدار پيشنهادي مصرف كنيد قطعاً خطر سرطان افزايش مييابد. چنانچه شما سيگاري هم باشيد امكان سرطان براي شما افزايش خواهد يافت. ميزان مصرفي مشروبات الكلي روزانه خود را محاسبه و با جدول مقايسه كنيد.
آنچه كه بايد در رژيم غذايي خود مصرف كنيد.
* تخمين زده شده است كه 35% سرطانها احتمالاً با رژيم غذايي در ارتباطند.
* سرطان هايي كه وابسته به رژيم غذايي هستند عبارتند از: سرطانهاي سيستم گوارشي، پستان، پروستات.
* رژيمهاي سرشار از ميوهجات و سبزيجات مختلف شما را در برابر سرطانها محفوظ نگه ميدارد.
واقعيتها
* تخمين زده شده است كه بيش از يك سوم سرطانها با عادات غذايي ارتباط دارند. درحال حاضر خطـرات و فوايـد يك رژيم خاص كمتر از عوامل ديگر ايجاد كننده سرطان مانند خطر سرطان ريه ناشي از سيگار يا خطر سرطان پوست ناشي از نور آفتاب ميباشد. در واقع تحقيقات براي تعيين ارتباط بين سرطان و نوع رژيمغذايي ادامه دارد.
* به نظر ميرسد رژيم غذايي محتوي مقدار زياد سبزيجات و ميوهجات ما را از سرطان معده، مري، روده بزرگ و ريه محافظت مينمايد. اين مسئله ممكن است به طور جزئي يا كلي به علت ويتامينهاي موجود در آنها باشد.
* در انگلستان و ديگر كشورهاي غربي سرطان پستان و روده بسيار شايعتر از نقـاط ديگر دنيا كه ممكن است به علت رژيم غذايي غني از چربي در اين منطقه باشد.
* مداركي وجود دارد كه نشان ميدهد خوردن غذاهاي حاوي فيبر و نشاسته ميتواند محافظ ما در برابر سرطان روده باشد.
* ارتباطي بين چاقي و سرطان پستان و رحم در زنان و پروستات در مردان وجود دارد. در مورد سرطان پستان اين مسئله فقط در مورد زنان چاقي كه به دوران يائسگي رسيدهاند صدق ميكند.
* مدركي وجود ندارد كه افزودنيهاي غذايي مثل نگهدارندهها، چاشنيها، رنگها، و ديگر مواد موجب سرطان در انسان شوند. بعضي از شيرين كنندههاي مصنوعي مرتبط با اين مسئله هستند اما هيچ مدركي وجود ندارد كه چه شيرين كنندهاي موجب سرطان در انسان ميشود. تحقيق درباره اين افزودنيها همچنان ادامه دارد.
* هيچ آزمايش تاييد شدهاي وجود ندارد كه ويتامينها يا املاح معدني ميتوانند شما را در برابر سرطان حفظ كند.
چگونه احتمال خطر را كم كنيم؟
سه پيشنهاد اصلي وجود دارد :
1. ميوهها و سبزيجات بيشتر استفاده كنيد.
2. غذاهاي حاوي فيبر زياد و نشاسته زياد مصرف كنيد.
3. از غذاهاي چرب كمتر استفاده نمائيد.
اگر چه هنوز مشخص نشده كه رژيم غذايي چه اثري بر روي كاهش ابتلا به سرطان دارد اما نوع مواد غذايي جهت كاهش سرطان مهم است. اين توصيهها همچنين منجر به كاهش بروز بيماريهاي ديگر تهديد كننده حيات مانند بيماري قلبي، چاقي و يبوست ميشود.
سعي كنيد از انواع سبزيجات و ميوه هايي با برگهاي سبز تيره، سبزيجات نيم پخته، سالادها، سبزيجات كنسروي و منجمد شده و ميوههاي تازه كنسروي استفاده نماييد.
فيبر و نشاسته در تعداد زيادي از غذاها شامل نان، برنج، سيب زميني، خمير و غلات صبحانهاي وجود دارد.
از مواد غذايي سرشار از حبوبات مانند :
نان جو، برنج دودي، هر نوع غلات و خميرهايي كه فيبر بيشتري دارند. از ميوه و سبزي، لوبيا پخته، عدس پخته و همه موادي كه مقدار فيبر بالايي دارند مصرف كنيد.
غذاهاي نشاستهاي مانند نان، خمير، برنج و سيب زميني در عين حال كه ارزانند غذاهاي كاملي نيز به حساب ميآيند خصوصاً اينكه چاق كننده هم نيستند مگر آنكه هنگام خوردن يا پختن به آنها روغن اضافه شود.
براي كم كردن چربي غذاهاي خود زحمت زيادي نداريد چند روش ساده براي اين امر وجود دارد به عنوان مثال :
*گوشت بدون چربي يا لخم بخريد يا چربي هايي كه ديده ميشود را دور بريزيد.
* از شيري استفاده كنيد كه نيمي از سرشير آن گرفته شده باشد.
* پوست مرغ و بوقلمون را در آوريد.
* غذاهاي كبابي را به جاي غذاهاي سرخ شده يا برشته مصرف كنيد.
* سعي كنيد از روغن يا كره كمتر استفاده كنيد.
* كيك، بيسكويت، شكلات و تنقلات شور مزه كمتر بخوريد.
* سعي كنيد با مصرف نكردن غذاهاي چرب، شيرين و الكل در رژيم غذايي خود و با انجام فعاليت منظم ورزشي اضافه وزن پيدا نكنيد. اگر شما نگران افزايش وزن هستيد با پزشك خود مشورت كنيد.
منبع: چگونه از خطر سرطان بکاهیم